Kolka, ulewanie, zaparcia – najczęstsze problemy z brzuszkiem Skip to main content

Kolka, ulewanie, zaparcia – najczęstsze problemy z brzuszkiem

1000 pierwszych dni to okres bardzo intensywnego rozwoju, układ pokarmowy dojrzewa jeszcze długo po narodzinach. Dlatego w pierwszym roku życia możesz obserwować u swojej pociechy różne dolegliwości wynikające z niedojrzałości układu pokarmowego. Do najczęściej występujących należą: kolka, ulewania i zaparcia. Zazwyczaj dolegliwości te są normalnym objawem na tym etapie życia dziecka. Warto wiedzieć, czym są i jak je rozpoznać.
Kolka niemowlęca
Kolki to przypadłość niemowląt, często pojawiająca się w pierwszych miesiącach życia dziecka, występują u co czwartego malucha1Garrison M. et al. Early childhood, colic childhood development and poisoning prevention. „Pediatrics” 2000, 106: 184–190.. Według definicji jest to stan nasilonego niepokoju i niedającego się ukoić płaczu, zazwyczaj obserwowany wieczorem. Ale czy zawsze płacz dziecka to kolka?

Kolka niemowlęca – kryteria rozpoznawania

  1. objawy pojawiają się i ustępują u dziecka w wieku poniżej 5 miesięcy,
  2. nawracające i długo trwające napady płaczu, grymaszenia lub drażliwości dziecka rozpoczynające się bez uchwytnej przyczyny, którym nie można zapobiec i które są trudne do ukojenia,
  3. prawidłowy rozwój i wzrastanie dziecka, brak gorączki lub innych chorób2Kwiecień J., Kryteria Rzymskie IV (2016) – aktualne wytyczne rozpoznawania i leczenia czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego u dzieci, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2016, T. 13, 597-605.

Tylko jeśli spełnione są wszystkie kryteria, można mówić o kolce.
W trakcie płaczu możemy zaobserwować u malucha zaczerwienienie twarzy, podkurczanie nóg, oddawanie gazów, trudności z wypróżnianiem3Vandenplas Y., Gutierrez-Castrellon P. i in: „Practical algorithms for managing common gastrointestinal symptoms in infants”. Nutrition Volume 29, Issue 1, Pages 184–194, January 2013.. Są to objawy, które mogą bardzo niepokoić rodziców.

Przyczyny kolki u niemowląt


Do tej pory naukowcy nie potrafią jednoznacznie stwierdzić, jakie jest podłoże występowania kolki. Pod uwagę brane są takie przyczyny jak: niedojrzałość układu pokarmowego, alergia na białka mleka krowiego, nietolerancja laktozy, nadmierne gromadzenie się gazu w przewodzie pokarmowym, nieprawidłowy kontakt emocjonalny rodzica z dzieckiem czy zaburzona mikroflora jelit4Vandenplas Y., Gutierrez-Castrellon P. i in: „Practical algorithms for managing common gastrointestinal symptoms in infants”. Nutrition Volume 29, Issue 1, Pages 184–194, January 2013.. Kolka niemowlęca, pomimo niepokojących dla opiekunów objawów, bardzo rzadko jest symptomem poważnych chorób, jest schorzeniem łagodnym, samoistnie ustępującym z wiekiem i niepozostawiającym żadnych szkód zdrowotnych5Kwiecień J., Kryteria Rzymskie IV (2016) – aktualne wytyczne rozpoznawania i leczenia czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego u dzieci, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2016, T. 13, 597-605. Wśród niemowląt niemających gorączki, ale kierowanych do szpitala z powodu trudnego do ukojenia płaczu i drażliwości tylko u ok. 5% rozpoznano ostatecznie inną dolegliwość i najczęściej była to infekcja dróg moczowych6Freedman SB, Al-Harthy N, Thull-Freedman J. The crying infant: diagnostic testing and frequency of serious underlying disease. Pediatrics 2009;123:841-848..

Leczenie kolki


Mimo że w praktyce pe­diatrycznej u niemowląt z kolką często stosowane są rożne preparaty takie jak simetikon, dimetikon, enzym lak­taza, herbatki ziołowe, różne techniki kojące oraz leki homeopatyczne, ewentualne dowody naukowe na ich skuteczność są bardzo słabe lub wręcz nie istnieją – z tego powodu żadna z powyższych metod leczenia nie jest rekomendowana do rutynowego stosowania w kolce niemowlęcej7Benninga MA, Nurko S, Faure C i wsp. Childhood Functional Gastrointestinal Disorders: Neonate/Toddler. Gastroenterology 2016;150:1443-1455.. Podstawą postępowania w kolce niemowlęcej jest spokój rodziców oraz akceptacja objawów występujących u dziecka8Horvath A, Szajewska H. Kolka niemowlęca. W: Socha P, Lebensztejn D, Kamińska D (red.). Gastroenterologia dziecięca. Podręcznik do specjalizacji. Warszawa, Wydawnictwo Media-Press 2016;49-51..

Ulewanie


Ulewanie to cofanie się do jamy ustnej lub wylewanie na zewnątrz niewielkich ilości pokarmu połykanego przez dziecko podczas karmienia lub po jego zakończeniu. Jest to problem występujący głównie u noworodków i niemowląt. Ten problem dotyczy prawie 90% niemowląt w 2. miesiącu życia, ale ustępuje z wiekiem i w momencie ukończenia 1. roku życia jest obserwowany już tylko u 8% niemowląt9Vandenplas Y., Gutierrez-Castrellon P. i in: „Practical algorithms for managing common gastrointestinal symptoms in infants”. Nutrition Volume 29, Issue 1, Pages 184–194, January 2013.. Ulewania rozpoznaje się kiedy10Kwiecień J., Kryteria Rzymskie IV (2016) – aktualne wytyczne rozpoznawania i leczenia czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego u dzieci, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2016, T. 13, 597-605:

  • Powtarzają się co najmniej 2 razy dziennie, przez co najmniej 3 tygodnie.
  • Dziecko jest w wieku 3 tyg-12 miesięcy i nie choruje na nic innego.
  • Nie występują alarmujące objawy, takie jak: wymioty,  bezdech, nieprawidłowy rozwój i wzrastanie, trudności w żywieniu i połykaniu.
  • Nie są stwierdzone inne choroby.

Przyczyny ulewania

Ulewanie jest związane z niedojrzałością układu pokarmowego, między innymi z nieodpowiednim napięciem dolnego zwieracza przełyku i przepony. Może też być objawem alergii pokarmowej. Na ogół ulewania ustępują samoistnie wraz z dojrzewaniem tak zwanej „bariery antyrefluksowej” i wzrostem napięcia dolnego zwieracza przełyku oraz przyjęciem przez dziecko pozycji pionowej przez większą część dnia. Jeżeli ulewania nie prowadzą do nieprawidłowych przyrostów masy ciała, nadmiernej pobudliwości i niepokoju dziecka, czy częstych chorób układu oddechowego, można je traktować jako objaw fizjologiczny.

Leczenie ulewania


Większość dzieci z ulewaniami niemowlęcymi w ogóle nie wymaga leczenia, a naturalny przebieg cho­roby polega na samoistnej poprawie zaczynającej się zwykle od 6. m.ż., prowadzącej do całkowite­go ustąpienia objawów do wieku 12-15 miesięcy u ponad 90% dzieci 11Benninga MA, Nurko S, Faure C i wsp. Childhood Functional Gastrointestinal Disorders: Neonate/Toddler. Gastroenterology 2016;150:1443-1455.. Udowodniono, że ułożenie na brzuchu oraz ukła­danie dziecka po posiłku na lewym boku redu­kuje częstość i nasilenie ulewań12van Wijk MP, Benninga MA, Davidson GP i wsp. Small volumes of feed can trigger transient lower esophageal sphincter relaxation and gastroesopha­geal reflux in the right lateral position in infants. J Pediatr 2010;156:744-748., należy jednak unikać spania w tej pozycji13Task Force on Sudden Infant Death Syndrome, Moon RY. SIDS and other sle­ep-related infant deaths: expansion of recommendations for a safe infant sleeping environment. Pediatrics 2011;128:1030-1039..

Zaparcia u noworodka i niemowlaka


Wiążą się często z nieregularnym i bolesnym oddawaniem stolca, przez co dziecko może być płaczliwe i niespokojne. Szacuje się, że nawet co trzecie niemowlę ma zaparcia, czyli potocznie zatwardzenia14Van den Berg M.M. et al. Epidemiology of childhood constipation: systematic review. Am J Gastroeneterol 2006, 101: 2401–2409...

Jak rozpoznać zaparcia15Vandenplas Y., Gutierrez-Castrellon P. i in: „Practical algorithms for managing common gastrointestinal symptoms in infants”. Nutrition Volume 29, Issue 1, Pages 184–194, January 2013.?
U dzieci do 4. miesiąca życia jednym z najważniejszych czynników wpływających na konsystencję i częstość oddawania stolca jest sposób karmienia dziecka. Zdrowe dzieci karmione piersią mogą się wypróżniać 3-4 a nawet 12 razy dziennie lub co kilka dni. Konsystencja stolca u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym jest inna niż u tych karmionych piersią. U najmłodszych dzieci karmionych piersią twarde stolce występują rzadziej. Warto zatem pamiętać, że wypróżnianie oraz wygląd stolca u maluchów może się znacznie różnić pomiędzy dziećmi a także wygląda inaczej niż u dorosłych czy starszych dzieci. Luźna konsystencja kupki oraz wypróżnianie się co kilka dni niekoniecznie jest zatem powodem do niepokoju!

Według Kryteriów Rzymskich IV (2016) zaparciami możemy nazwać trudności z oddawaniem stolca, co najmniej 2 z poniższych objawów przez przynajmniej 1 miesiąc:

  • oddawanie stolca rzadziej niż 3 razy w tygodniu
  • retencja stolca
  • nadmiernie twarde stolce lub o dużej średnicy
  • obecność obfitych mas kałowych w odbytnicy.16Benninga M, et al. Childhood functional gastrointestinal disorders: neonate/toddler. Gastroenterology, 2016, 150.6: 1443-1455. e2.

Przyczyny zaparć 


Częstą przyczyną jest wstrzymywanie wypróżniania przez dziecko, co w konsekwencji powoduje zaleganie stolca i następnie prowadzi do jeszcze boleśniejszych wypróznień i jeszcze większej niechęci dziecka i tak powstaje błędne koło17Horvath A., Dziechciarz P., Wybrane zaburzenia czynnosciowe przewodu pokarmowego w: red. Szajewska H, Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017. Ten mechanizm występuje jednak częściej u małych dzieci niż u niemowląt, obserwowany jest zwłaszcza w momencie gdy dziecko uczy się kontrolować proces wypróżniania np. przy nauce korzystania z nocnika. Zaparcia mogą być też związane z niedojrzałością układu pokarmowego: osłabieniem aktywności skurczowej w obrębie całego jelita grubego, powodującym nieefektywne przesuwanie się mas kałowych i zaleganie stolca.

Zatwardzenia u dzieci często związane są ze sposobem żywienia. Warto pamiętać, że konsystencja stolca u dzieci zmienia się u dzieci, które przechodzą z karmienia piersią na karmienie mlekiem modyfikowanym oraz w momencie wprowadzania stałych pokarmów uzupełniających.18Vandenplas Y., Gutierrez-Castrellon P. i in: „Practical algorithms for managing common gastrointestinal symptoms in infants”. Nutrition Volume 29, Issue 1, Pages 184–194, January 2013. Jest to moment, w którym trzeba zadbać o odpowiednią dietę malucha. Do czynników żywieniowych, które sprzyjają występowaniu zaparć zalicza się także  zbyt małą ilość wypijanych płynów, niedobór błonnika19Tabbers MM, Di Lorenzo C, Berger MY i wsp. Evaluation and treatment of functional constipation in infants and children: evidence-based recom­mendations from ESPGHAN and NASPGHAN. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2014;58:265-281. oraz zbyt wczesne wprowadzanie preparatów mleka krowiego20Irastoza I. et al. Cow’s-milk–free diet as a therapeutic option in childhood chronic constipation. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 2010, 51.2: 171-176.

Leczenie zaparć 


W kwestii preparatów stosowanych u dzieci z zaparciem tzw. PEG (preparaty polimerycz­ne glikolu polietylenowego) zostały uznane za bezpieczne, dobrze tolerowa­ne i mające przewagę nad preparatami laktulozy oraz wodorotlenku magnezu21Gordon M, Naidoo K, Akobeng AK i wsp. Cochrane Review: osmotic and stimulant laxatives for the management of childhood constipation (Review). Evid Based Child Health 2013;8:57-109.. Nie oznacza to jednak, że można samodzielnie podać dziecku tego typu lek. Leczenie zaparć to zadanie lekarza, który po odpowiedniej diagnozie i rozpoznaniu przyczyny dobierze metodę i dawkę.

Przypisy Rozwiń

  • 1
    Garrison M. et al. Early childhood, colic childhood development and poisoning prevention. „Pediatrics” 2000, 106: 184–190.
  • 2
    Kwiecień J., Kryteria Rzymskie IV (2016) – aktualne wytyczne rozpoznawania i leczenia czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego u dzieci, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2016, T. 13, 597-605
  • 3
    Vandenplas Y., Gutierrez-Castrellon P. i in: „Practical algorithms for managing common gastrointestinal symptoms in infants”. Nutrition Volume 29, Issue 1, Pages 184–194, January 2013.
  • 4
    Vandenplas Y., Gutierrez-Castrellon P. i in: „Practical algorithms for managing common gastrointestinal symptoms in infants”. Nutrition Volume 29, Issue 1, Pages 184–194, January 2013.
  • 5
    Kwiecień J., Kryteria Rzymskie IV (2016) – aktualne wytyczne rozpoznawania i leczenia czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego u dzieci, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2016, T. 13, 597-605
  • 6
    Freedman SB, Al-Harthy N, Thull-Freedman J. The crying infant: diagnostic testing and frequency of serious underlying disease. Pediatrics 2009;123:841-848.
  • 7
    Benninga MA, Nurko S, Faure C i wsp. Childhood Functional Gastrointestinal Disorders: Neonate/Toddler. Gastroenterology 2016;150:1443-1455.
  • 8
    Horvath A, Szajewska H. Kolka niemowlęca. W: Socha P, Lebensztejn D, Kamińska D (red.). Gastroenterologia dziecięca. Podręcznik do specjalizacji. Warszawa, Wydawnictwo Media-Press 2016;49-51.
  • 9
    Vandenplas Y., Gutierrez-Castrellon P. i in: „Practical algorithms for managing common gastrointestinal symptoms in infants”. Nutrition Volume 29, Issue 1, Pages 184–194, January 2013.
  • 10
    Kwiecień J., Kryteria Rzymskie IV (2016) – aktualne wytyczne rozpoznawania i leczenia czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego u dzieci, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2016, T. 13, 597-605
  • 11
    Benninga MA, Nurko S, Faure C i wsp. Childhood Functional Gastrointestinal Disorders: Neonate/Toddler. Gastroenterology 2016;150:1443-1455.
  • 12
    van Wijk MP, Benninga MA, Davidson GP i wsp. Small volumes of feed can trigger transient lower esophageal sphincter relaxation and gastroesopha­geal reflux in the right lateral position in infants. J Pediatr 2010;156:744-748.
  • 13
    Task Force on Sudden Infant Death Syndrome, Moon RY. SIDS and other sle­ep-related infant deaths: expansion of recommendations for a safe infant sleeping environment. Pediatrics 2011;128:1030-1039.
  • 14
    Van den Berg M.M. et al. Epidemiology of childhood constipation: systematic review. Am J Gastroeneterol 2006, 101: 2401–2409..
  • 15
    Vandenplas Y., Gutierrez-Castrellon P. i in: „Practical algorithms for managing common gastrointestinal symptoms in infants”. Nutrition Volume 29, Issue 1, Pages 184–194, January 2013.
  • 16
    Benninga M, et al. Childhood functional gastrointestinal disorders: neonate/toddler. Gastroenterology, 2016, 150.6: 1443-1455. e2.
  • 17
    Horvath A., Dziechciarz P., Wybrane zaburzenia czynnosciowe przewodu pokarmowego w: red. Szajewska H, Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017
  • 18
    Vandenplas Y., Gutierrez-Castrellon P. i in: „Practical algorithms for managing common gastrointestinal symptoms in infants”. Nutrition Volume 29, Issue 1, Pages 184–194, January 2013.
  • 19
    Tabbers MM, Di Lorenzo C, Berger MY i wsp. Evaluation and treatment of functional constipation in infants and children: evidence-based recom­mendations from ESPGHAN and NASPGHAN. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2014;58:265-281.
  • 20
    Irastoza I. et al. Cow’s-milk–free diet as a therapeutic option in childhood chronic constipation. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 2010, 51.2: 171-176.
  • 21
    Gordon M, Naidoo K, Akobeng AK i wsp. Cochrane Review: osmotic and stimulant laxatives for the management of childhood constipation (Review). Evid Based Child Health 2013;8:57-109.

Obowiązek informacyjny cookies:

W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie w ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies. Pliki cookies umożliwiają nam zbieranie anonimowych danych statystycznych w celu usprawnienia działania witryny, a po uzyskaniu Twojej zgody, umożliwiają nam dokonywanie pomiarów i analiz korzystania z witryny (analityczne pliki cookie), dostosowywanie witryny do Twoich zainteresowań (personalizujące pliki cookie) oraz przedstawianie odpowiednich dla Ciebie informacji oraz reklam (pliki cookie do targetowania), w tym w ramach newslettera, powiadomień webpush, usługi retargetingu a także w celu oceny niektórych informacji o Tobie w ramach zautomatyzowanego przetwarzania danych osobowych (w tym profilowanie).

Jeżeli chcesz zmodyfikować lub odwołać zgodę na zapisywanie plików cookies, możesz zrobić to w poniższej zakładce „Dostosuj ustawienia prywatności”, a także w ustawieniach przeglądarki.

W zakresie, w jakim pliki cookies będą zawierać Twoje dane osobowe, podstawą ich przetwarzania jest uzasadniony interes administratora danych (Fundacja Nutricia z siedzibą w Warszawie) - jakim jest potrzeba zapewnienia najwyższej jakości treści prezentowanych przez Fundacja Nutricia poprzez ich dostosowanie do preferencji użytkowników oraz marketing usług Fundacja Nutricia i jej partnerów Google LLC Heureka Huge Idea Sp. z o.o. Freshmail Sp. z o.o. Berry Fish Limited Poczta Polska TNT .

W każdej chwili możesz skontaktować się z nami - biuro@fundacjanutricia.pl lub dowiedzieć się więcej o naszej Polityce Prywatności i Cookies.