Programowanie żywieniowe we wczesnym okresie życia – czym jest?

W rozwoju ludzkiego organizmu występują tzw. “krytyczne okresy”, w których istnieje możliwość programowania metabolicznego poprzez kształtowanie zdrowych nawyków żywieniowych. Oznacza to, że pewne elementy diety, np. białko czy dobre kwasy tłuszczowe pochodzące z diety, programują organizm dziecka, wpływając na jego stan zdrowia w późniejszych latach.

Tę ścisłą zależność między odpowiednim żywieniem, a jego wpływem na jakość życia dziecka teraz i w przyszłości nazywamy “programowaniem żywieniowym we wczesnym okresie życia”.

Eksperci podkreślają, że kluczowym etapem dla programowania zdrowia na przyszłość – poprzez właściwe żywienie – jest czas ciąży oraz okres wczesnego dzieciństwa, w których organizm człowieka jest bardzo wrażliwy na nadmiar lub niedobór składników odżywczych.

Nieodpowiedni poziom składników odżywczych może w sposób trwały zmieniać (przeprogramowywać) metabolizm człowieka i przebieg procesów fizjologicznych i przez to zwiększać u dziecka predyspozycję np. do otyłości w późniejszym okresie życia. Zobacz wypowiedź profesora Piotra Sochy z Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” dotyczącą badań nad programowaniem żywieniowym.

Coraz więcej badań dowodzi, że już od dnia poczęcia mamy ogromny wpływ na zdrowie dziecka w przyszłości.¹1 Koletzko B.: „Early nutrition and long-term health”. Pediatric Nutrition In Practice, 2008, 37-41. W ciągu 1000 pierwszych dni życia dziecka mamy możliwość programowania jego metabolizmu poprzez odpowiednie żywienie.

Dlaczego programowanie żywieniowe jest takie ważne?

Prawidłowe żywienie w czasie ciąży, laktacji oraz pierwszych lat życia dziecka zapewnia nie tylko odpowiednie przyrosty masy ciała i optymalny stan odżywienia, ale również wpływa na odległe tzw. długofalowe efekty „programowania” zdrowotnego. Zaliczamy do nich:

• prawidłowe funkcjonowaniu układu nerwowego
• prawidłowy rozwój układu kostnego
• zmniejszenie ryzyka chorób układu krążenia
• zmniejszenie ryzyka nowotworów
• zmniejszenie ryzyka otyłości

Jak kształtować nawyki żywieniowe przed 1. rokiem życia?

Przede wszystkim warto sugerować się tym, co rekomendują Eksperci. Oto 10 wskazówek jak już w wieku niemowlęcym kształtować zdrowe nawyki żywieniowe:

1. Rozszerzaj dietę zgodnie ze schematem żywienia niemowlęcia. Przydatnym narzędziem do rozszerzania diety może okazać się kalendarz żywienia dziecka w 1000 pierwszych dni. 

2. Zacznij rozszerzanie diety niemowlęcia od zielonych warzyw (np. brokułów) – mają one trudniejszy smak do akceptacji niż owoce. Włączenie warzyw jako pierwszych do diety zwiększa szanse na to, że dziecko będzie chętniej po nie sięgało w przyszłości. 

3. Urozmaicaj dietę swojego dziecka poprzez podawanie różnorodnych warzyw, owoców a także zbóż. Postaraj się by Twoja pociecha poznała wiele smaków i tekstur.

4. Podawaj do picia wyłącznie wodę! Zrezygnuj całkowicie z podawania soków owocowych, napojów czy dosładzanych kompotów

5. Nie dosalaj potraw dla niemowląt – sól nie jest zalecana w diecie dziecka! Dziecko powinno poznawać naturalne smaki. 

6. Cukier? Nie ma takiej potrzeby. Cukry naturalnie występujące w produktach mlecznych czy owocach to wystarczające źródło cukrów prostych w diecie niemowlęcia. Zrezygnuj z dosładzania posiłków dla dziecka – pamiętaj, że tyczy się to także miodu!

7. Postaraj się o regularność posiłków w diecie dziecka – to ważny krok do kształtowania zdrowych nawyków żywieniowych. 

8. Zwracaj uwagę na przekąski! Pamiętaj, że przekąska to też posiłek, którym dziecko może się najeść, a w następstwie odmówić jedzenia zdrowego obiadu czy kolacji. Jeśli dziecko ma potrzebę częstszych posiłków – zadbaj o to, by były one wartościowe.

9. Szanuj apetyt swojego dziecka. Przekarmianie dziecka we wczesnym okresie rozwoju może negatywnie wpłynąć na jego ośrodek głodu i sytości.

10. Przy doborze produktów dla niemowląt kieruj się ich jakością i bezpieczeństwem. Wrażliwy organizm dziecka powinien otrzymywać sprawdzoną żywność bez zbędnych dodatków do żywności. Przykładem są produkty z oznaczeniem wieku na opakowaniu dedykowane niemowlętom i małym dzieciom, które muszą spełniać rygorystyczne normy jakościowe. 

Dlatego warto pamiętać, że geny to nie wszystko! Dbając o sposób żywienia podczas ciąży i laktacji oraz o to, co spożywa Twoje dziecko w pierwszych latach życia, masz ogromny wpływ na jakość jego życia – teraz i w przyszłości.

Przypisy Rozwiń

• 1
  1 Koletzko B.: „Early nutrition and long-term health”. Pediatric Nutrition In Practice, 2008, 37-41.